د مسکو د ناستې پایله، د طالب او حکومت لپاره…!!

موسی فرهاد

پرون د روسیې پلازمېنه مسکو کې د افغانستان په اړه د مسکو فارمټ په نوم هغه یوه ورځنۍ غونډه دایره او بیا پای ته ورسیده چې له ډېري مودې راهیسي یې د نړیوالي او کورنۍ میډیا پام ځان ته ور اړولی و.

د افغانستان په اړه تر دې وړاندي هم د نړۍ او سیمي په نورو هیوادونو کې بیلابیلې غونډي جوړي شوي وي، خو دومره مهمي ځکه نه ګڼل کیدي چې یو خو پکي د افغان قضیې اصلي لوري لکه طالبان، امریکا او د کابل حکومت استاځي په یو وخت نه وو راغونډ شوي،

دویم دا چې روسیه د نورو هیوادونو په نسبت په سیمه، خصوصاً د افغانستان په برخه کې، دا مهال د امریکا سوړ خو مستقیم حریف ګڼل کیږي.

درېیم دا چې د مسکو په غونډه کې له ګډون څخه د امریکا بیا بیا انکار او بیا ورتګ، همدارنګه د کابل د حکومت متزلزل دریځ او بالاخر غیر رسمي استاځي ورلیږلو نوره هم دا غونډه مهمه کړه، شنونکي یې نور هم په دې متیقین کړل چې د مسکو غونډه د طالب لوري په سیاسي تفوق او د جانب مقابل (امریکا او کابل اداره) په سیاسي انزوا تمامیدای شي، ځکه یې هغوی په اړه زړه نا زړه توب ښيي.

پرون چې کله دا غونډه پای ته ورسیده او طالبانو پکي خپل نظر په ښه ډا ډ سره نړیوالو ته ورساوه ، له هغه وروسته یې خبري کنفرانسونه ورکړل، چې دا پس له 17 کالو یو ډېر نوی پرمختګ و، د توقع خلاف یې د نړیوالو توجه جلب کړه او جانب مقابل ته یې د خلکو متوجه کیدل تر سیوري لاندي راوستل.

هغه مهم ټکی چې دواړه لوري یې له ډېري مودې راهیسي د ګټلو او خپلولو په لټه کې وو؛ هغه د مسکو په غونډه کې په کلي ډول طالبانو خپل کړ، هغه دا وو:

څرنګه چې د ټرمپ په مشرۍ امریکا کې په عمومي ډول د افغانستان د قضیې د سیاسي او مذاکراتي حل رجحان د پخوا په پرتله ډېر زیات شوی، د ټرمپ اوسنۍ جنګي تګلاره هم فقط د دې لپاره وه چې له طالبانو سره په راتلونکي سیاسي حل کې خپل موقف لوړ وساتلای شي؛ له همدې امله یې یوځل بیا پر جنګ او بمبار غزولو د مجبورۍ پریکړه وکړه.

د کابل ادارې هم پخپل ټول وس او توان سره په جنګي وحشت کې له امریکا سره لاس وکړ، د خپلو عسکري تلفاتو ورکولو ترڅنګ يې ولس هم ډېرزیات په بمباریو او شپنیو عملیاتو کې تلف کړ. پرلتونه، نور ټولنیز، سیاسي او مذهبي فشارونه یې په ډېر زور سره وکارول ترڅو په مذاکراتي میدان کې دوی دواړه له طالبانو څخه میدان وګټي او خپل سیاسي موقف غښتلی ثابت کړي.

خو طالبانو پخپل بې ساري جنګي مقاومت سره د ټرمپ ستراتیژي په جنګي لحاظ داسي بې اغیزي کړه چې بالاخره امریکا پخپله د کابل ادارې پرته له طالبانو سره مذاکراتو ته را وړاندي شوه.

امریکا او افغان حکومت دا هرڅه د دې لپاره وکړل چې په سیاسي ډګر کې خپل موقف د نړۍ په وړاندي غښتلی وښيي او طالبان اړ باسي چې په کمزوري موقف سره هسي یوې معاملې ته تیار شي.

دا چې په پرونۍ ناسته کې طالبانو پرېکنده خبري وکړي، نړیوالو ته یې خپل موقف په ډاګه څرګند کړ چې د امریکایانو له وتلو پرته مسئله نشي حل کیدای، همدارنګه یې ډاډ ورکړ چې د امریکا له وتلو وروسته له افغانانو سره روغه جوړه کیدلای شي، او له ټولو ګاونډیو هېوادونو سره به ښې اړیکې ولري او د افغانستان خاوره به بیا هیڅکله د چا پرضد نه کاروله کیږي.

برعکس د امریکا د نماینده، نه چا څرګند موقف واورید او نه یې د افغان حکومت غیر رسمي ټیټ رتبه استاځو ته څه توجه وکړه.

دې ټکي د طالبانو سیاسي موقف غښتلی کړ او غوښنه سیاسي او تبلیغاتي ګټه یې ترلاسه کړه ، دنیاوالو ته یې په ډېر ډاډ سره وویل چې امریکایي تجاوز د افغانستان او سیمي آساسي جرړه ده او هغه حکومت چې د امریکا په ملاتړ رامنځ ته شوی، له افغان وژني، فساد، قاچاق، غلا، مخدرات، لاقانونیت او نورو… نادودو پرته بل کار نلري، هرڅه له همدې ادارې سره تړلي دي، طالبانو وویل چې هیڅکله دا حکومت د افغانستان نماینده اداره نشي ګڼلای.

لنډه دا هغه ګول چې امریکا+کابل ادارې یې د وهلو ډېره هڅه کوله؛ (او هغه وو د سیاسي حل په ډګر کې د غښتلي او پیاوړي موقف خپلول)؛ هغه طالبانو د مسکو په پرونۍ غونډه کې ترډېره حده پخپله ګټه وواهه.

په عین حال کې روسانو هم د طالبانو د قوي ديپلوماتیکي نمایندګۍ په حاضرولو سره په افغان قضیه کې خپل رول ښه وځلا وه، او دا چې طالب استاځو د روسانو له سیاسي سټیجه امریکا ته د افغانستان پریښودلو څرګند پیغام واوراوه، او افغانانو ته یې د افغانستان د سیاسي راتلونکي، عام المنفعه پروژو، تعلیم، بشري او ښځینه حقوقو او نورو مشترکو مسائلو په اړه ښه مثبته او هیله بښونکي اجنډا وړاندي کړه؛ په دې سره یې په هیوادوالو کې ډېري هیلي را وټوکولي. او خلکو ته یې د خپل راتلونکي په اړه مثبت امیدونه نور هم ور زیات کړل. دا هغه سیاسي ګول و چې طالبانو د مسکو په پرونۍ لوبه کې د صفر په مقابل کې د ځان په ګټه وواهه.

پای

2018 – نومبر 10