متحجر او متمدر!

لطف الله خیرخوا

حَجَر ډبرې ته وايي او مَدَر لوټې ته. غرب زده ګان مسلمانانو ته متحجر وايي، معنا د ډبرين طبيعت څښتنان. د دوی اشاره جمود ته ده. دا چې جمود شته که نه؟ يا ستونزه څه ده، خو زه بله خبره کوم.

که مسلمانان متحجر وي، نو تاسو متمدر ياست. متمدر معنا “لوټن”. د ډبرې او لوټې عجب توپيرونه دي. ډبره کې يوازې کلکوالی نه دی، که څه هم د ډبرې کلکوالی په ټينګار او ثبات ښه تعبيرېدی شي، خو که ذهن مثبت وي. دا چې تاسو غرب زده ګانو ته همدا درښوول شوي، چې هر څه ته منفي تعبير پيدا کړئ، دا ستاسو ستونزه ده. خپل فکر مو نه شته. پردی ډول دی او ستاسې څڼې!
ډبره نه اېل کيږي. موږ وينو، چې کاڼي په خپلو غېږو کې اوبو ته لار ورکوي، خو ورسره اوبه کيږي نه. څومره چې اوبه پر ډبرو ورځي، سُتره کيږي، رڼيږي او ځليږي.
رڼې چينې تل د ډبرو له منځه راوځي. څومره چې د چينو اوبه د ډبرو منځ کې مزل کوي او بهر ته راوځي، هغومره يې فايده او قوت ډېرېږي، هغومره صحي کيږي.
د قوت مملايي له ډبرو راوځي، دا د قوت هغه دوا ده، چې حکيمان يې د مړژوانده نارينه له پاره اکسير ګڼي. د بدن هډوکي، غوښې، پلې او رګونه ورسره ژوند پيدا کوي.
مرغلرې په ډبرو کې وي. وګرځئ، د نړۍ جواهر ولټوئ، د ډبرو ذات کې به يې ومومئ. د نړۍ دا قيمتي ماده د ډبرې غېږ کې داسې نښتې وي، چې په بېلتون به يې د ډبرې غېږ څيرل غواړي.
د قيمتي معادنو او ذخايرو ځای په وچ اکثريت ډبره وي. معادن د نړۍ له هغو اقتصادي منابعو څخه دي، چې د يوه هېواد د ژوند پايه په يوازې ځان روانولی شي.
د نړۍ کلکې ودانۍ له ډبرو جوړې دي. د انسان له اوږدې هيلې او اړتيا سره سم عمر تېروي. د انسان دفاع کولی شي او د مصئونيت تاب يې لري. معنا دا چې ډبره کلکه ده، خو جامده نه، تر ټولو روڼ او قيمتي محصول د ډبرې دی.
بالمقابل لوټه ده…
په لوټه که اوبه ورغلې ذوب کيږي. ذات يې اېل کيږي او ورکيږي. تر هغې ترې استفاده هم نه شي کېدلی چې خاوره نه شي، خټه نه شي او سريښ نه شي.
لوټن خلک همداسې دي. پرديو ثقافتونو کې ورکيږي. ذات يې بدليږي او له ذلت وروسته ايله د نوکرۍ لايق وي.
لوټو کې کښت هم نه کيږي. موږ شوديارو کې وينو، چې بزګر ورته کوداله ويستې وي او ماتوي يې. لوټه من حيث لوټه يوازې اودس ماتي کې کارېدلی شي او بس. موږ ګورو چې د لوټنو نېکان يوازې د استنجاء کار ترې اخلي، نور يې هېڅ موثريت نه شته.
لوټه په دېوال کې نه شې ايښوولی، هېڅ ډول وداني ترې نه شې جوړولی، کاګل کې يې نه شې کارولی. موږ چې کاګل کوو، تر هغې خټو کې خېژو چې لوټې مو خټې کړې نه وي. کله چې ګلکار ته په خټه کې کومه لوټه ورشي، بېلچې والا پسې ګلماله په لاس غاړه وراوږده کړي او لار وروښيي.
نو لوټنو!
تاسې چې خاورې نه شئ، خټې نه شئ او په اور ونه سوځئ، خښتې هم درنه نه جوړيږي. هغه هم بخت دی يا به کنکر شئ يا دو نمبر، که چا لږ تېز وشغولئ، ډکره مو بولي.
ههههه لوټنو!